Onweer is in België een typisch zomerverschijnsel, en komt meestal voor tussen mei en september. De onweersbuien gaan soms gepaard met hagel. Het type neerslag (regen, sneeuw of hagel) is doorgaans moeilijk waar te nemen met traditionele waarnemingssystemen. Daarom kunnen wij uw hulp gebruiken: deel uw waarnemingen van regen en hagel via de KMI-app en draag zo bij tot de verbetering van de detectie van het type neerslag via onze weerradars. De komende dagen is er kans op onweer en kunnen we met jullie waarnemingen meteen aan de slag.
Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar het is wel degelijk de zomer die de meest gunstige omstandigheden biedt voor hagelvorming. Onweerswolken, de fameuze cumulonimbus, worden gekenmerkt door een zeer grote verticale ontwikkeling. Hun toppen kunnen hoogtes bereiken van 12 tot 13 km, en een groot deel van de wolkstructuur bevindt zich in negatieve temperaturen. Op deze hoogte ontstaan ijskristallen en onderkoelde druppeltjes (vloeibaar, maar met een negatieve temperatuur). Wanneer dergelijke druppeltjes in contact komen met een ijskristal, blijven ze 'kleven' aan het oppervlak en bevriezen ze onmiddellijk. Door dit mechanisme kunnen ijskristallen in cumulonimbuswolken tot hagelstenen uitgroeien. Opwaartse en neerwaartse bewegingen in de wolk verhogen het aantal botsingen, en bevorderen zo verder de groei van de hagelstenen.
Door het verzamelen van onderkoelde vloeistofdruppeltjes kunnen ijsdeeltjes in cumulonimbuswolken uitgroeien tot hagelstenen.
Hagel is een relatief zeldzaam meteorologisch fenomeen dat aanzienlijke schade kan aanrichten. Het is daarom essentieel om het goed te kunnen waarnemen en te voorspellen. Tegenwoordig worden weerradars gebruikt om hagelbuien in reële tijd te detecteren. Deze radars scannen de atmosfeer in drie dimensies. Zeer sterke radarecho's op grote hoogte duiden meestal op de aanwezigheid van hagel.
De weerradars van het KMI te Wideumont (links) en Jabbeke (rechts)
De grootste moeilijkheid bij het ontwikkelen van algoritmen om het type neerslag te bepalen op basis van radarwaarnemingen, is het gebrek aan directe waarnemingen aan de grond om deze algoritmen te valideren. Omdat hagelbuien zeer lokaal van aard zijn, kunnen conventionele observatienetwerken ze moeilijk detecteren.
Gelukkig heeft het KMI tegenwoordig een bijkomende waardevolle informatiebron, namelijk de waarnemingen van de gebruikers van de mobiele applicatie. Sinds de lancering van deze functie in augustus 2019 zijn er al meer dan 1,5 miljoen waarnemingen via deze weg verzameld. Vergelijkingen met conventionele waarnemingssystemen geven aan dat het merendeel van de verzamelde gegevens uiterst betrouwbaar is.
Onder deze 1,5 miljoen waarnemingen, zijn er 11000 observaties van hagel, waarvan er 2800 betrekking hebben op hagelstenen van meer dan 5 mm. Ook al is de hoeveelheid hagelwaarnemingen nog relatief beperkt, toch hebben we op basis hiervan de performantie van het hageldetectiesysteem in de zomer van 2020 kunnen evalueren. In onderstaande figuur worden de hagelwaarnemingen van 13 augustus 2020 getoond, samen met de hagelbuien gedetecteerd door de radar van Jabbeke. De resultaten van beide informatiebronnen komen verbluffend goed overeen (zie figuur).
De hageldetectie door de radar van Jabbeke (rode kleur) op 13 augustus 2020 samen met de hagelwaarnemingen verzameld via de mobiele applicatie (lichtblauwe kleur).
Voor het ganse zomerseizoen konden we vaststellen dat, voor hagelstenen groter dan 5 mm, de weerradars bijna 90% van de gemelde gevallen van hagel kunnen detecteren. Kleine hagelstenen of natte sneeuw zijn moeilijker te detecteren door de radar. Deze verschijnselen worden echter zonder enige moeite waargenomen door gebruikers van de mobiele applicatie. Merk op dat waarnemingen van regen voor ons net zo essentieel zijn als waarnemingen van hagel, omdat ze ons in staat stellen de mate van valse detecties te beoordelen.
Uw observaties zijn daarom buitengewoon waardevol voor het KMI! We maken dan ook graag gebruik van dit artikel om jullie als gebruikers van onze app hiervoor te bedanken.
Gebruikt u onze mobiele app nog niet of weet niet hoe u ons uw observaties moet sturen? Onze app is beschikbaar voor Android- en iOS-systemen.
Het versturen van observaties via onze applicatie wordt uitgelegd in dit artikel.
