Als het om weer en klimaat gaat, denken de meesten van ons alleen aan wat er zich in de atmosfeer afspeelt. Wanneer we echter de oceaan vergeten, missen we een groot deel van het verhaal. De oceaan beslaat immers ongeveer 70% van het aardoppervlak en is een belangrijke motor voor het weer en klimaat op aarde. Om deze reden worden oceanen extra in de kijker gezet voor World Meteorological Day op deze 23 maart 2021. Het thema luidt: 'Oceans, Weather and Climate'.
Ook op het KMI zijn we zowel binnen ons operationeel werk als onze onderzoeksprojecten betrokken bij activiteiten gelinkt aan dit thema.
Weerberichten voor de kust
Op vraag van de maritieme en toeristische sectoren levert het KMI sinds 2000 inspanningen om specifieke mariene weerberichten op te stellen door een ploeg van zeven gespecialiseerde meteorologen in het Oceanografisch Meteorologisch Station (OMS) te Oostende, en dit in samenwerking met het Vlaams Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust. Deze samenwerking kadert binnen de Internationale Conventie ter Bescherming van Levens op Zee (SOLAS-conventie) die België mee heeft ondertekend. Het dient evenzeer om de loodsdiensten voor onze kust steeds van de meest betrouwbare informatie te voorzien om een zo veilig mogelijke en economisch rendabele scheepvaart te kunnen garanderen. Het OMS geeft bovendien meteorologische ondersteuning bij reddingsacties in de Belgische Noordzee en als er stormweer dreigt, wordt de stormvloedwaarschuwingsdienst van het Vlaams Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust verwittigd, zodat het agentschap beschermingsmaatregelen kan uitrollen en het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum kan waarschuwen voor gevaarlijk weer op de Belgische Noordzee. Bij hoge stormvloeden doet ook de gouverneur van West-Vlaanderen een beroep op de kennis van het OMS om noodplannen in werking te laten treden en te coördineren.
Het OMS is er gelukkig niet alleen voor noodsituaties. De kustweerberichten worden ook druk geraadpleegd door de professionele en recreatieve maritieme sector. Ook voor de burgers wordt meerdere keren per dag een kustweerbericht opgesteld. Een samenvatting ervan wordt ook op onze eigen website gegeven. De badsteden en de toeristische sector verpreiden om hun beurt ook de kustweerberichten, o.m. via dekust.be.
Elke dag overleggen de meteorologen in Oostende trouwens met hun collega’s van het weerbureau in Ukkel, zodat die het kustweerbericht kunnen verwerken in het nationale weerbericht. Zo komt de verwachting van het OMS ook tot bij de gebruiker via de klassieke media, de website van het KMI en de KMI-weerapp.
Elk weerbericht start met betrouwbare waarnemingen. Het KMI heeft drie eigen weerstations langs de kust: Koksijde, Middelkerke en Zeebrugge. MDK heeft met het Meetnet Vlaamse Banken een eigen waarnemingsnetwerk, met een weerstation in Oostende maar vooral ook met talrijke meetpalen en observatieboeien op zee. Die leveren onschatbare informatie over onder meer golven, wind en getij waar de OMS-meteorologen dankbaar gebruik van maken. In 2012 heeft het KMI ook een neerslagradar geïnstalleerd in Jabbeke, die o.m. de ganse zuidelijke Noordzee en West-Vlaanderen bedekt en ogenblikkelijke informatie ter beschikking stelt en aldus leidt tot betere verwachtingen voor de komende uren.
Het Vlaams Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust heeft onlangs een gebruikersbevraging gehouden over het kustweerbericht en de resultaten verwerkt. Samen met MDK, gaat het KMI aan de slag om de informatie nog preciezer en helderder te kunnen brengen bij alle doelgroepen en zoveel mogelijk in te gaan op de suggesties.
Onderzoek naar de interactie tussen oceaan en atmosfeer
Het KMI doet ook onderzoek rond het thema oceanen, zoals bijvoorbeeld in het kader van een JPI-Climate-JPI-Oceans project, ‘ROADMAP’ genaamd. ROADMAP staat voor 'The Role of ocean dynamics and Ocean-Atmosphere interactions in Driving cliMAte variations and future Projections of impact-relevant extreme events'. Dit onderzoeksproject beoogt een beter begrip van de rol van oceanen en de interactie tussen oceaan en atmosfeer en dit in de context van klimaatverandering en de te verwachtte extreme weerfenomenen.
Deze interacties zullen onderzocht worden op basis van de analyse van bestaande modelgegevens, waarbij zowel klimaatverandering of geen klimaatverandering in rekening wordt gebracht. Daarnaast worden ook nieuwe modelberekeningen uitgevoerd om de gevoeligheid voor andere factoren na te gaan, zoals bijvoorbeeld een lokale toename van de oppervlaktetemperatuur van de zee.
Bovendien wordt in het project de nadruk gelegd op het gebruik van nieuwe methoden om verbanden tussen verschillende componenten van het klimaatsysteem te analyseren, evenals om hun wijzigingen onder invloed van klimaatverandering te bestuderen.
Het KMI draagt bij tot dit project met zijn expertise in de analyse van klimaatdynamica (en modellering) met behulp van methoden uit de niet-lineaire fysica en informatietheorie. Voor meer informatie over het ROADMAP-project: http://www.jpi-climate.eu/joint-activities/joint-calls/CPILoud/ROADMAP. Het project wordt gefinancieerd door zeven Europese landen (Italië, Portugal, Frankrijk, België, Duitsland, Noorwegen en Ierland). In België wordt het budget ter beschikking gesteld via BELSPO.
